35000 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਭਟਕ ਗਈ ਫਲਾਇਟ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹ ਸੂਤੇ ਗਏ, ਫਿਰ ਪਾਇਲਟ ਨੇ ...
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਫਲਾਈਟ ਸੁਰੱਖਿਆ ਘਟਨਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਰੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਯੂਰਪੀਅਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਉਰਸੁਲਾ ਵਾਨ ਡੇਰ ਲੇਅਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਇੱਕ ਵੀਵੀਆਈਪੀ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ GPS ਸਿਸਟਮ 31 ਅਗਸਤ, 2025 ਨੂੰ ਬੁਲਗਾਰੀਆ ਦੇ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 35,000 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਅਚਾਨਕ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਰਾਡਾਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਕਾਰਜ ਹੋ ਗਏ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਹਾਜ਼ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਭਟਕਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਚਾਲਕ ਦਲ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਮੁਹਾਰਤ ਨੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਲੋਵਦੀਵ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ 'ਤੇ ਉਤਾਰਿਆ।
GPS ਜੈਮਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ
ਯੂਰਪੀਅਨ ਏਅਰ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ GPS ਜੈਮਿੰਗ ਇੱਕ ਤਕਨੀਕੀ ਹਮਲਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜੈਮਰ ਯੰਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ GPS ਸਿਗਨਲ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਯੰਤਰ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ GPS ਬੈਂਡ 'ਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸ਼ੋਰ (ਰੇਡੀਓ ਸਿਗਨਲ) ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਅਸਲ ਸਿਗਨਲ ਨੂੰ ਦਬਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਜਹਾਜ਼ ਦਾ GPS ਰਿਸੀਵਰ ਲਾਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਕਾਰਜ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਹਮਲੇ ਅਕਸਰ ਸ਼ੈਡੋ ਫਲੀਟ ਜਾਂ ਡਾਰਕ ਫਲੀਟ ਵਰਗੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਛੁਪਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਵਾਰਫੇਅਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
GPS ਵਿਘਨ ਦਾ ਖਤਰਾ
GPS ਆਧੁਨਿਕ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜੋ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਉਚਾਈ, ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ GPS ਸਿਗਨਲ ਵਿਚ ਵਿਘਨ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਅੰਨ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਭਟਕਣ ਜਾਂ ਮੱਧ-ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਟੱਕਰ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਲਟਾਂ ਨੂੰ ਇਨਰਸ਼ੀਅਲ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਜਾਂ ਰੇਡੀਓ-ਅਧਾਰਿਤ ਬੈਕਅੱਪ ਸਿਸਟਮਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਵੀ ਅਸਫਲ ਹੋ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਪਾਇਲਟ ਨੂੰ ਮੈਨੂਅਲ ਨਕਸ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਏਅਰ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਕੰਟਰੋਲ (ATC) ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਲੈਂਡਿੰਗ ਕਰਨੀ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ, ਪਾਇਲਟ ਨੇ ਇੰਜ ਹੀ ਬੁਲਗਾਰੀਆ ਦੀ ਸਿਵਲ ਏਵੀਏਸ਼ਨ ਅਥਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਬੈਕਅੱਪ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਉਤਾਰਿਆ।
ਕੀ ਸੀ ਸੰਭਾਵਿਤ ਕਾਰਨ?
ਯੂਰਪੀਅਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਡਿਪਟੀ ਸਪੋਕਸਪਰਸਨ ਅਰੀਆਨਾ ਪੋਦੇਸਤਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬੁਲਗਾਰੀਆਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ GPS ਜੈਮਿੰਗ ਨੂੰ ਰੂਸ ਦੁਆਰਾ ਸੰਭਾਵਿਤ "ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਵਾਰਫੇਅਰ" ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਿਆ। ਰੂਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਯੂਰਪ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸਿਆਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬਾਲਟਿਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ GPS ਜੈਮਿੰਗ ਅਤੇ ਸਪੂਫਿੰਗ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲੱਗਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। 2022 ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੇ ਯੂਕਰੇਨ 'ਤੇ ਪੂਰਨ-ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਪੋਲੈਂਡ ਨੇ ਜਨਵਰੀ 2025 ਵਿੱਚ 2,732 ਅਤੇ ਲਿਥੁਆਨੀਆ ਨੇ 1,185 ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰੂਸ ਨੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕ੍ਰੈਮਲਿਨ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਦਮਿਤਰੀ ਪੇਸਕੋਵ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ "ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ" ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ।
ਵਿਵਾਦ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ
ਬੁਲਗਾਰੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰੋਸਨ ਜ਼ੇਲਿਆਜ਼ਕੋਵ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪਲੋਵਦੀਵ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੇ ਨੇੜੇ "ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਜੈਮਿੰਗ" ਦਾ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਉਪਕਰਨਾਂ ਨੇ GPS ਵਿਘਨ ਨੂੰ ਖੋਜਿਆ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਜ਼ਮੀਨੀ ਸਾਧਨਾਂ ਨੇ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨਹੀਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀ। ਫਲਾਈਟਰਾਡਾਰ24 ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਹਾਜ਼ ਦੇ GPS ਸਿਗਨਲ ਦੀ ਕੁਆਲਿਟੀ ਸਾਰੀ ਉਡਾਣ ਦੌਰਾਨ ਸਥਿਰ ਰਹੀ, ਅਤੇ ਲੈਂਡਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 9 ਮਿੰਟ ਦੀ ਦੇਰੀ ਹੋਈ। ਇਸ ਨੇ ਘਟਨਾ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਪਰ ਮਾਹਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੈਮਿੰਗ ਜਾਂ ਸਪੂਫਿੰਗ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਰਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਅਜਿਹੇ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੇ ਉਪਾਅ
ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਵੀਵੀਆਈਪੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਕਅੱਪ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਨਸਟਰੂਮੈਂਟ ਲੈਂਡਿੰਗ ਸਿਸਟਮ (ILS) ਅਤੇ ਰੇਡੀਓ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਪਾਇਲਟਾਂ ਅਤੇ ਸਹੀ ਸਿਖਲਾਈ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਈ ਕਦਮ ਉਠਾਏ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘੱਟ-ਧਰਤੀ ਆਰਬਿਟ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟਸ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਜੈਮਿੰਗ ਖੋਜਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਾਉਣਾ। ਨਾਲ ਹੀ, ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ GPS ਜੈਮਿੰਗ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣ ਵਾਲੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਕਾਰਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਹਨ।
ਸਿੱਟਾ
ਉਰਸੁਲਾ ਵਾਨ ਡੇਰ ਲੇਅਨ ਦੀ ਉਡਾਣ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇਹ ਘਟਨਾ GPS ਜੈਮਿੰਗ ਦੇ ਵਧਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਣਾਅ ਦਾ ਵੀ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਵਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।
